صدای پای آب در گوش آسیابهای آبی و تاریخی گناباد

آسیابهای آبی دستگاهی است که برای خردکردن گندم و سایر غلات و  درست کردن آرد با استفاده از تکنیک سرعت و یا فشار آب مورد استفاده قرار می گرفته است و تداعی‌گر هوشمندی و سخت کوشی پیشینیان است.

این آسیابها بیشتر در مناطق روستایی و کوهستانی و بر سر راه قناتها و هر جا که پستی و بلندی اجازه می‌داده از انرژی پاک و ارزان آب  برای چرخش  سنگ آسیاب استفاده بشود ساخته و به کار گرفته می شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مهم‌ترین قسمت آسیاب، تنوره آن است که به صورت مخروطی ناقص و وارونه طراحی و احداث می شده است به گونه ای که آب ذخیره شده در آن از روزنی کوچک با فشار پره‌های سنگ آسیاب را به حرکت در می آورده است.

سنگ‌های آسیاب از نوع مقاوم و به شکل مدور و ثابت و متحرک بوده است و گندم و جو از روزنی به مرکز آن هدایت می شده و بر اثر سایش و حرکت سنگ بالایی بر سر سنگ پایینی گندم به آرد تبدیل می شده است.

بخشی از آسیابهای آبی نمایان است و دیگر بخشهای آسیابها ، محلهایی برای نگهداری جوال (کیسه) گندم و آرد و استراحت آسیابان است.

آسیابهای آبی در ایران از قدمتی کهن برخوردار است و در این میان شهرستان گناباد با توجه به جغرافیای طبیعی خود از نقاط مستعد برای فعالیت این آسیابها به شمار می رفته است که تعدادی انگشت شمار از آنها در مناطق شهری و روستایی این شهرستان به یادگار باقی مانده اند.

پیشرفت علم و صنعتی شدن فرآیند آرد کردن گندم، آسیابهای آبی به تدریج کارآیی خود را دست دادند و هم اکنون تنها یادی از آنها در خاطره ها بر جای مانده است.

آسیابهای آبی یکی از جذابیتهای مهم گردشگری گناباد به شمار می روند که با مرمت و فعالیت دوباره بخشهایی از آنها ابتکارات پیشینیان دوباره در معرض دید مردم و گردشگران قرار می گیرد و می توان با برنامه ریزی صحیح از آنها به عنوان قابلیتی برای رونق اقتصادی مناطق روستایی استفاده کرد.

آسیابهای آبی گناباد از دوره صفویه و قاجاریه بر جای مانده است و بیشتر در مناطق روستایی این شهرستان واقع است و هم اکنون ۳۰ آسیاب آبی با قدمتی حدود ۳۰۰ ساله در این شهرستان وجود دارد.

گناباد با توجه به پیشینه تاریخی خود آثار تاریخی زیادی را در دل خود جای داده است و از مجموع ۲۵۰ اثر تاریخی شناسایی شده در این شهرستان ۱۴۸ اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است که در این میان آسیابهای آبی تاریخی یک ظرفیت مهم گردشگری به شمار می روند.

هنوز هم صدای پای آب در گوش آسیابهای آبی و تاریخی شهرستان گناباد شنیده می شود و هم اکنون به عنوان یکی از آثار تاریخی مهم در منظر دید هم بیننده  ای قرار دارند و  اغلب گردشگران و مسافران جویای دانستن راز آنهایند.

آسیابهای آبی ظرفیت بسیار مهمی برای توسعه گردشگری روستایی در شهرستان گناباد 

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناباد در همین زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: از مجموع ۳۰ آسیاب آبی و تاریخی گناباد ۹ اثر در روستاهای کلات، سرآسیاب، سنو، تک زو، حاجی آباد، روچی، شوراب و شهرهای کاخک و بیدخت طی سنوات گذشته در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و پرونده چهار اثر هم تکمیل و برای طی فرآیند ثبتی ارسال شده است.

علیرضا شناسایی افزود: از این تعداد چهار آسیاب تاریخی در روستای سرآسیاب و شهر کاخک گناباد مرمت شده‌اند و یک آسیاب هم در کاخک بعد از مرمت احیاء شده و دوباره آماده کار است که در صورت فراهم بودن بستر لازم و شرایط مطلوب بارندگی و میزان آب در مسیر رودخانه مجاور می تواند فعالیت خود را آغاز کند و با جذب سرمایه گذار و توسعه محوطه گردشگری پیرامونی به عنوان یک قابلیت مهم گردشگری نقش آفرین باشد.

وی ادامه داد: آسیابهای آبی گناباد از سالهای گذشته به دنبال پیشرفتهای صنعتی و استفاده از دستگاههای مکانیزه برای آرد کردن گندم و غلات در کارخانه های آرد  و یا تولید آرد صنعتی، انحراف آب از مسیر رودخانه های مجاور آسیابها و تخریب بخشهایی از آنها به مرور زمان از فعالیت باز مانده اند.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناباد گفت: مردم گناباد در گذشته با کمک آب قنوات و چشمه‌های موجود طی سده های گذشته آسیاب‌های آبی متعددی در مناطق مختلف این شهرستان  ساختند که بعضی چون آسیاب‌های دشت شوراب و چاه فالیز در بیابان و برخی مانند آسیب‌های کاخک، کلات، سنو در مناطق کوهستانی واقع شده‌اند.

شناسایی افزود: این سازه های آبی که بیشتر در مناطق کوهستانی ساخته می شده است با استفاده از شیبهای تند و آب سرشار قنات ها غلات اهالی را به نحوی مطلوب به آرد تبدیل می کرده است.

وی اضافه کرد: آسیابهای آبی بعد از مرمت و با جذب سرمایه گذار برای احیاء و یا توسعه امکانات گردشگری در رونق اقتصادی مناطق روستایی هم نقش مهمی دارند.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناباد گفت: با عنایت به کوهستانی بودن و وضعیت مطلوب بارندگی در بخش کاخک گناباد طی سده های گذشته بیشتر این آسیابهای آبی دراین  بخش و روستاهای تابعه آن ایجاد شده است.

شناسایی افزود: از این میان آسیاب آبی کاخک یکی از آثار زیبای به جا مانده از دوران قاجاریه است که در منطقه نمونه گردشگری پارک آبشار این شهر قرار دارد و  با توجه به سالم ماندن قسمتهای اصلی بنا  می توان از آن به عنوان یک اثر مهم برای جذب گردشگر استفاده کرد.

وی ادامه داد: مشارکت شهرداریهای گناباد، کاخک و بیدخت و دهیاریها و شوراهای اسلامی شهر و روستا برای استحکام بخشی آسیابهای آبی و تبدیل آنها به ظرفیتی برای رونق اقتصادی و گردشگری مناطق شهری و روستایی لازم استد که پیگیریهایی برای بذل توجه این بخشها در دست انجام است.

از ۲۵۰ اثر تاریخی شناسایی شده در شهرستان گناباد ۶۰ اثر سابقه چند هزار ساله دارد و ۱۵ اثر نیازمند مرمت اضطراری است.

مرکز شهرستان ۹۰ هزار نفری گناباد در فاصله ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.

برچسب‌ها گناباد کاخک میراث فرهنگی کلات بنای تاریخی ایران بیدخت

منبع: ایرنا

کلیدواژه: گناباد کاخک میراث فرهنگی کلات بنای تاریخی ایران بیدخت گناباد کاخک میراث فرهنگی کلات بنای تاریخی ایران بیدخت اخبار کنکور گردشگری گناباد شهرستان گناباد مناطق روستایی میراث فرهنگی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۴۲۵۶۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

افزایش ۲۰ درصدی تولید گل محمدی در گناباد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما،  مرکز خراسان رضوی، مدیر جهاد کشاورزی گناباد با اشاره به این که امسال میزان سطح زیر کشت گل محمدی در گناباد با ۲ هکتار افزایش نسبت به سال قبل به ۵۰ هکتار رسید افزود: از مجموع ۵۰ هکتار زیر کشت این محصول ۴۸ هکتار، بارور و ۲ هکتار به صورت نهال است.

اسماعیل قربانی افزود: با توجه به افزایش سطح زیر کشت گل محمدی تولید این محصول در گناباد نسبت به سال قبل ۲۰ درصد افزایش یافت.

وی با اشاره به این که برداشت گل محمدی در شهرستان گناباد از ۲۵ فروردین ماه امسال آغاز شد و تا اواخر اردیبهشت ماه ادامه دارد گفت: افزون بر ۱۴۰ تن گل محمدی تر از این زمینها برداشت می شود.

قربانی افزود: ارقام گل محمدی موجود در این شهرستان رقم‌های مخصوص گلاب گیری است و متوسط تولید برگ گل محمدی در هر هکتار سه تن است.

وی اضافه کرد: ۹۰ درصد گل محمدی برداشتی گناباد در صنعت گلاب‌گیری و باقی مانده آن به صورت گلبرگ خشک، غنچه خشک، مربا و سایر مصارف خوراکی استفاده می‌شود.

مدیر جهاد کشاورزی گناباد گفت: یکی از ویژگی‌های مهم شهرستان گناباد و از جمله بخش کاخک که در منطقه بی‌نظیر است تنوع اقلیم توپوگرافی و اختلاف ارتفاع از سطح دریا است که این مساله افزون بر تاثیر در ارتقای کیفیت عصاره(اسانس) و گلاب تولیدی موجب افزایش تولید و برداشت گل محمدی در این شهرستان خواهد شد.

رییس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی گناباد گفت: در راستای تغییر الگوی کشت و با توجه به ارزش اقتصادی زیاد و نیاز آبی کم گل محمدی و سازگاری با اقلیم منطقه، توسعه باغ‌های گل محمدی شهرستان در دستور کار جهاد کشاورزی قرار گرفته است.

علی موذنی با اشاره به این که هم اکنون ۶۰ بهره بردار در شهرستان به کشت و کار گل محمدی مشغولند افزود : اصلاح الگوی کشت به عنوان یکی از سیاست‌های موردنظر در مواجهه با شرایط کم آبی شهرستان در دستور کار قرار گرفته است و در همین راستا، کشت گیاهان کم‌ آبخواه و استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری از جمله ضرورت‌های فعلی کشاورزی شهرستان به شمار می رود.

وی ادامه داد: گل محمدی یکی از گونه‌های مهم گیاهان دارویی محسوب می‌شود که قابلیت کاشت در تمام مناطق شهرستان گناباد را دارد و جایگزین خوبی برای گیاهانی است که کشت شان در شهرستان دیگر مقرون به صرفه نیست.

او اضافه کرد: گل محمدی برداشتی از باغ‌های شهرستان گناباد توسط ۱۲ کارگاه سنتی فرآوری می شود و در طول دوره برداشت به طور متوسط هزار نفر روز کار در این شهرستان مشغول به کار هستند.

حدود ۱۲۰ تن گل محمدی سال گذشته از ۴۶ هکتار باغ‌های گناباد برداشت شد و با توجه به افزایش سطح زیر کشت این میزان امسال با ۲۰ تن افزایش به ۱۴۰ تن خواهد رسید.

۱۴ هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی گناباد با کشت و زرع بر روی ۲۰ هزار هکتار کشتزار آبی، هزار و ۷۰۰ هکتار دیمزار و پرورش ۵۰۰ هزار راس دام، سالانه ۸۷ هزار تن محصولات زراعی، باغی و دامی را تولید و روانه بازار مصرف می‌کنند.

مرکز شهرستان گناباد در فاصله ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.

این شهرستان متشکل از ۲ بخش "مرکزی و کاخک" و چهار شهر "گناباد، بیدخت، روشناوند و کاخک" و ۱۰۶ روستاست.